آیا از صدای سیستم صوتی ماشینتان راضی نیستید؟ بهترین تنظیم اکولایزر ضبط ماشین می‌تواند راه حلی ساده و موثر برای ارتقای کیفیت صدا باشد. اما تنظیم دقیق اکولایزر می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، به‌خصوص اگر ندانید از کجا شروع کنید.
در این مقاله، به شما کمک میکنیم تا:
- با مفهوم اکولایزر، نحوه عملکرد و انواع مختلف آن آشنا شوید.
- بفهمید که چرا استفاده از اکولایزر برای بلندگوها و سیستم‌های صوتی خودرو مفید است.
- با تنظیمات پایه و پیشنهادی اکولایزر برای دستیابی به کیفیت صدای مطلوب آشنا شوید.
- با روش صحیح تنظیم اکولایزر و سیستم صوتی و ضبط ماشین (با استفاده از ابزارهای مقرون به صرفه و کارآمد) آشنا شوید.
- در صورت بروز مشکل در کیفیت صدا، راه‌حل‌های مناسب را پیدا کنید.
بهترین تنظیم اکولایزر ضبط ماشین
حقیقت این است که یک فرمول جادویی برای بهترین تنظیم اکولایزر ضبط ماشین وجود ندارد. تنظیمات ایده‌آل به اهداف شما و در نهایت به سلیقه‌ی شخصی‌تان بستگی دارد. بهترین حالت این است که تنظیماتی را پیدا کنید که نواقص سیستم صوتی شما را برطرف کرده و از شنیدن موسیقی لذت ببرید.
با این حال، در این مقاله نکات کلی‌ای در رابطه با تنظیم اکولایزر ارائه می‌دهیم که می‌تواند شما را راهنمایی کند. اما ابتدا اجازه دهید ببینیم چرا اکولایزر (EQ) تا این حد مفید است و با چه مشکلاتی در صدای بلندگوها مواجه هستیم.
دستیابی به کیفیت صدای بهتر در خودرو به کمی تلاش بیشتر نیاز دارد. در ادامه، به طور خاص توضیح خواهیم داد که این تلاش شامل چه مواردی می‌شود و چگونه با تنظیمات اکولایزر، مشکلات را برطرف کنید.
چرا به اکولایزر نیاز داریم؟
اکولایزرها با تقویت یا کاهش بخش‌های خاص از فرکانس‌های مختلف، این امکان را می‌دهند تا کیفیت صدای سیستم صوتی ماشین را بهبود بخشید. هدف از این کار، “صاف کردن” صدا برای رفع ناهمواری و کمبود صدا در برخی نواحی است. همچنین، اکولایزرها ابزاری فوق‌العاده برای تنظیم دقیق صدا و رسیدن به خروجی مطلوب هستند.
اکولایزر با تقویت (افزایش حجم) یا تضعیف (کاهش حجم) باندهای فرکانسی محدود (بخش‌های با عرض کم) در کل محدوده فرکانس‌های صوتی موسیقی، این امکان را می‌دهد تا مشکلات سیستم صوتی را برطرف کنید. این “بخش‌های” خاص حول یک نقطه‌ی مرکزی به نام فرکانس مرکزی تنظیم میشوند.
به عنوان مثال، باند ماشین در برخی نواحی صداهای خاصی را بیش از حد و برخی دیگر را کمتر از حد مطلوب پخش می‌کنند. بنابراین، داشتن کنترل بر پاسخ فرکانسی می‌تواند تاثیر بسزایی داشته باشد.
متاسفانه، کنترل‌های ابتدایی باس (فرکانس پایین)، میدرنج و تریبل که در بسیاری از رادیو پخش ها وجود دارند، قابلیت اصلاح زیادی ندارند. خوشبختانه، اکولایزر به ما امکان می‌دهد بسیاری از این مشکلات را برطرف کنیم.
کاربرد اکولایزر ضبط ماشین چیست؟
اکولایزر سیگنال موسیقی را به محدوده‌های کوچک‌تری از صدا که «باند» نامیده میشوند، تقسیم میکند. هر باند اکولایزر محدوده فرکانسی است که براساس یک فرکانس مرکزی تعریف می‌شود. تعداد باندها میزان کنترلی است که روی صدا دارید. هرچه تعداد باندها بیشتر باشد، تنظیمات دقیق‌تر و بهبود کیفیت صدا بهتر خواهد بود.
میزان تقویت یا تضعیفی که می‌توانید اعمال کنید با واحد دسی‌بل (dB) اندازه‌گیری می‌شود و معمولاً محدودهٔ حداکثر آن بین +/-۹dB تا +/-۱۸dB است. البته این مقدار به مدل و طراحی خاص اکولایزر بستگی دارد. اکولایزرهای ۹ و ۱۲ بانده بسیار رایج هستند.
هرچه تعداد باندهای یک اکولایزر بیشتر باشد، میزان کنترلی که روی محدودهٔ تنظیم صدای خروجی و بهترین تنظیم اکولایزر ضبط ماشین دارید بیشتر می‌شود. باندهای بیشتر ابزاری برای تنظیم بهتر صدا فراهم می‌کنند .
برای مثال، یک اکولایزر گرافیکی ۳۱ بانده کنترل صوتی زیادی را ارائه می‌دهد، اما تنظیم چنین سیستمی می‌تواند زمان زیادی ببرد. هنگام انتخاب بین یک اکولایزر ساده و یک اکولایزر با باندهای بیشتر، بهترین انتخاب، گزینه‌ای است که باندهای بیشتری دارد.
اکولایزر چطور کار میکند؟
اقدام به «اکولایز کردن» صدا با تقسیم کل محدوده فرکانسی به بخش‌های کوچک‌تر به نام «باند» انجام می‌شود. این باندها حول «فرکانس‌های مرکزی» اکولایزر قرار دارند. سپس می‌توانید این بخش از صدا را برای تنظیم خروجی، به دلخواه افزایش یا کاهش دهید. در نهایت، باندها دوباره باهم ترکیب میشوند و خروجی نهایی با تنظیمات اعمال‌شده‌ی اکولایزر به صورت یک سیگنال کامل درمی‌آید.
اکولایزرها با دریافت سیگنال صوتی کامل از هر کانال استریو (یا مونو، برای مثال در کراس‌اور ساب ووفر) و تقسیم آن‌ها به «باند»هایی با استفاده از فیلترها کار می‌کنند. هر فیلتر، بر اساس فرکانس باند، فرکانس‌های صوتی آن باند را به مدارتی هدایت میکند که بسته به تنظیمات شما، حجم آن محدوده را افزایش یا کاهش می‌دهد.
سپس صدای خروجی از هر یک از این مدارها دوباره با هم ترکیب شده و به آمپلی فایر یا بلندگو فرستاده می‌شود. نتیجه، همان صدای ورودی اما با اعمال تنظیمات اکولایزر روی آن است.
بسیاری از اکولایزرها از یک مجموعه کنترل برای هر دو بلندگوی جلو و عقب استفاده می‌کنند، در حالی که اکولایزرهای پیشرفته‌تر برای تنظیم بهتر، کانال‌های چپ و راست مجزا دارند. برخی از اکولایزرها همچنین کانال‌های اکولایزر را برای بلندگوهای جلو و عقب ارائه می‌دهند.
برخی از اکولایزرها، مجموعه‌ی کوچکی از باندهای قابل تنظیم را برای تنظیم باس ساب‌ووفر ارائه می‌دهند. این مورد اغلب در اکولایزرهای دیجیتالی دیده می‌شود.
تفاوت اکولایزر آنالوگ و دیجیتال
اکولایزر آنالوگ: از سخت‌افزار الکترونیکی مانند تقویت‌کننده‌های عملیاتی (op-amps)، مقاومت‌ها یا مدارهای مجتمع برای تنظیم خروجی صدا با توجه به تنظیمات استفاده می‌کنند.
اکولایزر دیجیتال: با استفاده از روال‌های ریاضی و/یا چیپ‌های پردازشگر سیگنال صوتی که به طور ویژه طراحی شده‌اند، همین کارکردها را در نرم‌افزار انجام می‌دهند.
در حالی که هر دو نوع اکولایزر مزایا و معایب خود را دارند، اکولایزرهای دیجیتال این روزها بیشتر استفاده میشوند و از آنجایی که برای انجام کار به سخت‌افزار اضافی نیاز ندارند، در هزینه و فضا صرفه‌جویی می‌کنند. همچنین، در بسیاری از موارد، نسبت به اکولایزرهای سخت‌افزاری، قابلیت‌های قابل تنظیم بیشتری را برای بهترین تنظیم اکولایزر ضبط ماشین ارائه می‌دهند که انعطاف‌پذیری بیشتری را به همراه دارد.
تنظیمات پایه و پیشنهادی اکولایزر خودرو (تنظیم با شنوایی انسان)
در این بخش، برخی از مراحل اولیه و تنظیم اکولایزر ضبط ماشین را بررسی میکنیم با این تنظیمات می‌توانید اکولایزر را با شنوایی خود تنظیم کنید. در بخش بعدی، بهترین روش برای انجام این کار را توضیح خواهیم داد.
شروع با اصول اولیه
قبل از ابهترین تنظیم اکولایزر ضبط ماشین، چند کار را باید انجام دهید. چرا که تنظیمات بیش از حد ممکن است با یکدیگر تداخل داشته باشند و در نهایت به نتیجه‌ی مطلوب نرسید!
قبل از تنظیم اکولایزر، توصیه می‌کنم کارهای زیر را انجام دهید:
- غیرفعال کردن هرگونه حالت صدای خاص: مانند تقویت باس یا تنظیمات «تقویت‌کننده». آن‌ها را در صورت لزوم روی «فلت»، «صفر» یا «خاموش» تنظیم کنید.
- تنظیم تمام باندهای اکولایزر روی حالت فلت: یعنی سطح ۰ دسی‌بل، در وسط نمایشگر اکولایزر (یا ۰ دسی‌بل اگر از کنترل عددی استفاده میکند).
در بسیاری از سیستم‌ها ، به طور معمول صدا در ۲ یا چند ناحیه کمبود دارد:
- کمبود فرکانس‌های باس (صدای بم)
- فرکانس‌های میدرنج (میانی) ناهماهنگ یا کم‌رنگ
- کمبود تریبل (فرکانس‌های بالا مانند صدای سنج و سازهای زهی)
- موسیقی از جزئیات ضعیفی برخوردار است و آنطور که انتظار می‌رود، شبیه صدای ضبط شده نیست
در این حالت، توصیه می‌کنم مراحل زیر را انجام دهید، به یاد داشته باشید که از تغییرات را کم کم اعمال کنید.
باس را کمی در محدوده‌ی پایین افزایش دهید. این باند دارای فرکانسی در حدود ۶۰ هرتز یا نزدیک به آن خواهد بود – این مورد به اکولایزر خاص شما بستگی دارد. سپس می‌توانید آن را کمی در باند بالاتر از آن افزایش دهید و نتایج را بشنوید (به عنوان مثال: باند ۱۲۰ هرتز که همچنان باس است).
تریبل را حدود ۶ دسی‌بل در بالاترین باند انتهای بالای اکولایزر افزایش دهید، سپس اگر بهبودی شنیدید، به تدریج ۳ دسی‌بل دیگر افزایش دهید. این کار را تا جایی ادامه دهید که برایتان ناخوشایند شود، سپس آن را کم کنید تا به صدای مطلوب برسید. این باند معمولاً دارای فرکانسی ۱۶ کیلوهرتز یا مشابه آن است
(متاسفانه برخی از اکولایزرها فقط تا ۱۲ کیلوهرتز می‌رسند که چندان خوب نیست). تریبل می‌تواند به دلیل قرارگیری نامناسب بلندگو در خودرو و همچنین کیفیت پایین بلندگوهای فابریک، به مشکل تبدیل شود.
اگر جزئیات صدای خواننده و سازها را می‌شنوید، احتمالاً باید صدای میانی را کاهش دهید. با باندی در حدود ۱ کیلوهرتز شروع کنید و آن را حدود ۳ دسی‌بل کاهش دهید و به دنبال بهبود صدا گوش دهید. اگر بهبودی حاصل نشد، آن را به ۰ برگردانید، سپس در صورت نیاز به ۲ کیلوهرتز، ۴ کیلوهرتز و غیره بروید.
توصیه می‌کنم برای انجام این کار از یک قطعه موسیقی تست استفاده کنید. می‌توانید فایل‌های صوتی تست را به صورت آنلاین دانلود کنید. همچنین، می‌توانید از آهنگی که به خوبی می‌شناسید و قبلاً آن را روی یک سیستم صوتی با کیفیت بالا شنیده‌اید، استفاده کنید.
هدف این است که بدانید با تنظیمات صحیح، موسیقی چگونه باید شنیده شود و تنظیمات EQ را با گوش و با استفاده از موسیقی تست، ارزیابی کنید.
گوش‌های ما به فرکانس‌های میانی حساس‌تر هستند، بنابراین این بخش اغلب یکی از اولین بخشهایی است که به اکولایزر نیاز دارد. توییترها (بلندگوهای کوچک مخصوص صدای زیر) نیز اغلب به کمی افزایش در فرکانس‌های بالا نیاز دارند. این یک مشکل بزرگ برای توییترهای فابریک است که در بالاترین محدوده فرکانس صدا، عملکرد (خروجی صدا) ضعیفی دارند.
این یک مشکل رایج دیگر نیز هست، زیرا بسیاری از توییترهای خودرو در جایی دورتر نصب شده‌اند. این به این دلیل است که توییترها با نصب جهت‌دار که رو به گوش‌های شما (اصطلاحاً «روی محور») قرار می‌گیرند موثرتر عمل می‌کنند. در غیر این صورت، افت نسبتاً زیادی را در محدوده تریبل موسیقی تجربه خواهید کرد.
بهترین تنظیم اکولایزر ضبط ماشین با تیونر
در این بخش به چند روش برای اندازه‌گیری و تیونینگ سیستم بلندگوی صوتی خودرو اشاره میکنیم و توضیح می‌دهیم که چرا استفاده از نرم‌افزار RTA روی لپ‌تاپ یا اپلیکیشن گوشی هوشمند، از نظر اقتصادی به صرفه‌ترین گزینه‌ها هستند. برنامه‌های گوشی‌های هوشمند مانند AudioTool بسیاری از قابلیت‌های مشابه با گزینه‌های بسیار گران‌قیمت‌تر را ارائه می‌دهند.
برای انجام این کار، به یک آنالایزور (RTA) و میکروفون نیاز دارید. تقریبا راهی برای دستیابی به بهترین تنظیم اکولایزر ضبط ماشین فقط با استفاده از موسیقی و تنظیم آن با گوش وجود ندارد.
در گذشته، انجام این کار بسیار آزاردهنده بود – حتی اگر می‌شد یک RTA برای استفاده پیدا کرد. تا چند سال پیش RTAها بسیار کمیاب و گران بودند.
خوشبختانه، این روزها می‌توانید با استفاده از لپ‌تاپ و نرم‌افزار RTA (مانند TrueRTA) یا استفاده از یک برنامه RTA با گوشی به نتایج حرفه‌ای دست پیدا کنید.
از بین این دو گزینه، استفاده از گوشی هوشمند مقرون به صرفه‌تر و راحت‌تر است. برنامه‌های AudioTool (اندروید) یا AudioTools (آیفون) را به عنوان گزینه‌های خوب و با قیمت مناسب توصیه می‌کنم.
استفاده از برنامه RTA برای تیونینگ (و اینکه چرا به یک میکروفون خوب نیاز دارید)
اگرچه می‌توانید با میکروفون گوشی کار را راه بیندازید، اما برای تیون کردن اکولایزر/سیستم صوتی ، آن را توصیه نمی‌کنم. میکروفون گوشی در مقایسه با یک میکروفون تست واقعی، عملکرد ضعیفی در اندازه‌گیری فرکانس دارند. میکروفون‌های کالیبره شده همچنین شامل فایلی هستند که در صورت پشتیبانی RTA شما، به آن‌ها امکان اندازه‌گیری تقریباً بی‌نقص را می‌دهند.
در حالی که می‌توانید با استفاده از برنامه RTA و میکروفون گوشی سیستم را تیون کنید و EQ خود را تنظیم کنید، اما آن را توصیه نمی‌کنم. زیرا برای اندازه‌گیری طیف فرکانس صوتی ضعیف هستند.
نحوه تیونینگ سیستم برای بهترین تنظیمات اکولایزر
برای اینکه سیستم خود را تیون کنید و با استفاده از اکولایزر، بخشهایی را که نیاز به بهبود دارند اندازه‌گیری کنید، باید مراحل زیر را انجام دهید:
خودروی خود را در یک مکان آرام و بدون سر و صدای خارجی که می‌تواند در اندازه‌گیری‌های شما اختلال ایجاد کند، پارک کنید. موتور خودرو را خاموش کنید.
نرم‌افزار RTA خود را روی حالت «اکتاو» (octave) تنظیم کنید که تعداد باندهای آن مشابه تعداد باندهای اکولایزر شماست. سرعت اندازه‌گیری را روی متوسط یا کند تنظیم کنید. من شخصاً حالت ۱/۳ اکتاو (۳۱ باند) را ترجیح می‌دهم، اما برای کسانی که باندهای اکولایزر کمتری دارند، تنظیم آن روی تعداد کمتری از باندها برای نمایشگر RTA می‌تواند مفید باشد.
- اکولایزر را روی حالت فلت(تمام تنظیمات روی صفر) تنظیم کنید و هرگونه بهبود صدای دیگری را غیرفعال کنید.
- برای سیستم‌هایی که از آمپلی‌فایر استفاده می‌کنند، مطمئن شوید از تقویت باس برای ساب‌ووفرها استفاده نمی‌کنید.
- با اجرای RTA و اتصال میکروفون (در صورت نیاز، گزینه میکروفون RTA را تنظیم کنید)، یک قطعه موسیقی تست نویز صورتی برای اندازه‌گیری خروجی صدای سیستم با RTA پخش کنید. (می‌توانید از فایل صوتی یا سی‌دی استفاده کنید، اما باید کیفیت بالا و دارای سیگنال «نویز صورتی» باشد.)
- تنظیم اکولایزر را برای باندهای موجود در بخش‌های کمی شروع کنید و به دقت تغییرات را بررسی کنید. زیاد بالا یا پایین بردن EQ برای هر فرکانس می‌تواند باعث شود مجبور شوید دائماً با تغییر سایر باندها، تغییرات را مجددا اعمال کنید، زیرا با هم تداخل دارند.پس این کار را به تدریج انجام دهید.
- یک سیستم با تیونینگ تقریباً عالی به صورت یک خط RTA تقریباً صاف در کل محدوده صدا دیده می‌شود.
- هنگامی که از تغییراتی که اعمال کردید و صداراضی شدید (کمی زمان و صبر می‌خواهد)، تنظیمات EQ خود را به عنوان یک پری‌ست ذخیره کنید. برای اکولایزر آنالوگ (نوع عقربه‌ای یا کشویی)، برای دفعات بعدی حتما یادداشت بردارید.
- در آخر قطعه موسیقی (با باس خوب) را که کاملاً با آن آشنا هستید و صدای آن را روی یک سیستم حرفه‌ای شنیده‌اید، پخش کنید. با احتیاط تغییرات لازم را برای رسیدن به بهترین صدای دلخواه خود انجام دهید. بر اساس تجربه من، این افزایش باس پایین (حدود 60 هرتز)، میان‌محدوده پایین‌تر (حدود 120 هرتز) و فرکانس‌های بالاتر (16 تا 20 کیلوهرتز) بسته به شنوایی و سلیقه شما است.
بهترین هدف رسیدن به صدای عالی نیست، بلکه به جای آن:
- مشکلات اساسی سیستم صوتی خود را اصلاح کنید.
- نتایج را برای رسیدن به صدایی که واقعاً از موسیقی خود لذت می‌برید، تنظیم کنید.
پس از تیونینگ سیستم، در صورت تمایل می‌توانید از تقویت‌کننده باس یا سایر ویژگی‌ها استفاده کنید. با این حال، به خاطر داشته باشید که یک سیستم با تیونینگ مناسب و عملکرد بلندگوی خوب به طور معمول برای داشتن صدای درست به «ترفندهای صوتی» نیاز ندارد.